Türk bilim insanlarının geliştirdiği mikrobiyal gübreye AB onayı

Türk bilim insanları tarafından geliştirilen biyoteknolojik ürünün (mikrobiyal gübre) başarısı AB ülkeleri tarafından da onaylandı. Tarımsal üretimde ihtiyaç duyulan yüksek kalitede biyolojik girdi eksikliğin giderilmesi için Türkiye?de Yeditepe Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Genetik ve Biyomühendislik Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Fikrettin Şahin ve çalışma arkadaşları tarafından uzun yıllardır yürütülen bilimsel çalışmalar ilk sonuçlarını verdi ve iki adet mikrobiyal gübre formülasyonu geliştirildi.

Sentetik gübre ve kimyasalların aşırı kullanımı insanı ve çevreyi tehdit ediyor

Bitki yetiştiriciliğinde üreticilerin hedefi birim alandan maksimum verim ve en yüksek kalitede ürün elde etmektir. Bitkisel üretimde kalite ve verimi kontrol eden en önemli faktör beslemedir. Bitkiler yaşamları için gerekli olan besin elementlerini topraktan alırlar. Günümüze kadar bitki beslemesinde kimyasal (sentetik) gübreler kullanılmaktaydı. Dünya Gıda ve Tarım Örgütü’nün (Food and Agriculture Organization =FAO) 2001 yılı istatistiklerine göre, dünyada her yıl ortalama 154 M (milyon) ton sentetik gübre kullanılmaktadır. Bu miktarın 90.9 M tonu azotlu, 36.7 M tonu fosfatlı ve 26.4 M tonunu ise potasyumlu gübrelerin oluşturduğu belirlenmiştir.

Son yıllarda yapılan bilimsel araştırmalar dünyada tarımsal üretimin yoğun olarak yapıldığı bölgelerde sentetik gübre ve kimyasalların aşırı kullanımı insan ve çevre sağlığını tehdit ettiğini ispatlamıştır.  Bu nedenle aşırı sentetik gübre ve kimyasalların tarımsal üretimde kullanılmasının insan sağlığı ve ekolojik denge üzerindeki olumsuz yan etkilerini azaltmak veya tamamen ortadan kaldırmak için yeni ve alternatif tarımsal üretim sistemleri geliştirilmiştir. Tarımsal üretimde sentetik girdileri azaltan sürdürülebilir tarım ve/veya reddeden organik tarım stratejileri önem kazanmıştır.

FAO, 2003 rakamlarına göre dünyada 398.804 üretici (yüzde 44 Avrupa) tarafından yaklaşık 22.8 Milyon ha?lık bir alanda (yüzde 22.6 Avrupa) organik tarım yapılmaktadır.  Bugün Avrupa topraklarının yüzde 2’lik bir kısmı (5 M ha) organik üretim için kullanılmaktadır. Türkiye de ise 57.000 ha arazi üzerinde 18.385 üretici tarafından organik tarım yapılmaktadır.  Dünyada giderek sayıları artan bilinçli tüketiciler bitkisel üretimde de kimyasal teknoloji yerine biyolojik veya organik girdi kullanılması için baskı oluşturmaktadırlar.  Ancak, şimdiye kadar tarımsal üretimde üretici ve tüketicilerin beklentilerine cevap verebilecek yüksek kalitede biyolojik girdiler markete sunulabilmiş değildir. Tarımsal üretimde ihtiyaç duyulan bu eksikliğin giderilmesi için Yeditepe Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi, Genetik ve Biyomühendislik Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Fikrettin Şahin ve çalışma arkadaşları tarafından uzun yıllardır yürütülen bilimsel çalışmalar ilk sonuçlarını vermiş ve iki adet mikrobiyal gübre formülasyonu geliştirildi.

Çok önemseniyor

Özellikle aşırı sentetik gübre ve kimyasalların tarımsal üretimde kullanılmasının insan sağlığı ve ekolojik denge üzerindeki olumsuz yan etkilerini azaltmak veya tamamen ortadan kaldırmak için yeni ve alternatif ürünlerin arandığı bir dönemde, Yeditepe Üniversitesi?nde geliştirilen mikrobiyal gübre formülasyonlarının önemi ulusal (TÜBA ve TÜBİTAK) ve uluslararası (OSU/ABD) bilimsel kurumlar tarafından verilen çeşitli ödüller ile ortaya konulmuştur. Bilimsel çalışmaları tamamlanan mikrobiyal formülasyonlardan hazırlanan iki adet ticari preparat (Agrobac ve Biodecal), ilk defa Türkiye?de Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü tarafından  05.04.2010 tarihi itibariyle tescil edilmiştir. Bu formülasyonların uluslararası arenada da kabulünü sağlamak ve dünyada geliştirilmiş diğer muadil ürünler ile performanslarının karşılaştırılabilmesi için Türkiye?nin de içerisinde yer aldığı 9 farklı ülkeden bilim insanlarının ortaklaşa hazırladığı ve sunduğu bir ?STREP FP6-FOOD-CT-2006-036297; Rhizobacteria for reduced fertilizer inputs in wheat? Avrupa Birliği 6. Çerçeve Programı (FP6) projesi kapsamında denemeleri yapılmıştır.   Rhibac adı ile 2006-2010 yılları arasında yürütülen bu projede Türkiye adına Yeditepe Üniversitesi, Genetik ve Biyomühendislik Bölüm Başkanı Prof. Dr. Fikrettin ŞAHİN ülkesel kordinatör olarak; Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Toprak Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Taşkın Öztaş ve Doç. Dr. Metin Turan; Tarla Bitkileri Bölümünden Prof. Dr. Ramazan Çakmakçı; ve Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Medine Güllüce yardımcı araştırıcı olarak yer almışlardır. İngiltere?de Masstock Arable Araştırma Merkezi tarafından basına yapılan açıklamada büyük tarla parsellerinde test edilen mikrobiyal gübre preparatlarından en başarılısı Türkiye tarafından ticarileştirilen Agrobac formülasyonu içerisinde yer alan OSU-142 kodlu bakteri bulunmuştur. Sadece azot gübreleri yerine kullandırıldığı takdirde ortalama 50-100kg/ha azot girdisinde azaltma yaparken yüzde 7-10 oranında verim artışı sağlamıştır. Bu sonuca göre OSU-142 içerikli bir biyolojik gübrenin farklı ülkelerin toprak koşullarında başarı ile çalıştığı ve tarımsal üretimin olmazsa olmaz girdilerinden kimyasal gübrelerin yerine başarılı bir şekilde kullanılabileceği ve market değerinin ise milyar USA doları üzerinde olacağı ortaya konulmuştur.

Sera gaz salınımının azaltılmasında önemli katkısı var

Know-how hakları Prof. Dr. Fikrettin Şahin ve çalışma ekibine ait olan bu ürünün bütün dünyada organik tarım alanlarının vazgeçilemez girdisi ve konvensiyonel tarım alanlarında ise kimyasal gübrelere alternatif veya kullanım miktarlarında azaltmaya neden olacak bir teknolojik ürün olması yönündeki çalışmalar devam etmektedir. Bu ürünün tarımda yaygın olarak kullanılmasının dünyada evrensel ısınmaya (çölleşmeye) neden olan sera gaz salınımının azaltılmasında da önemli katkısının olacağı düşünülmektedir.